Hoe 3D-printers ook jouw bedrijf duurzamer kunnen maken - Wondering Stories: Universiteit Gent

Tekst en beeld door Revista

Dat UGent hierin een voortrekkersrol speelt, is te danken aan de perfecte match tussen twee industriële ontwerpers die elkaar vonden in Kortrijk. Hij, Yannick Christiaens, sterk in product styling en vormgeving. Zij, Francesca Ostuzzi, een Italiaanse met een hart voor duurzaamheid die acht jaar geleden naar België kwam, zagen toen de mogelijkheden van 3D-printen, maar waren wat gefrustreerd.

Francesca: ‘In Milaan hadden we een open lab waar iedereen kon komen 3D-printen. Op die manier kon het grote publiek kennismaken met de techniek en kregen wij als onderzoekers zicht op verschillende technieken. Dat was toch de bedoeling. Maar ik zag hoe 3D-printen alleen maar werd gebruikt voor gadgets. Dat begreep ik wel: het was nieuw en opwindend, maar ik bleef op mijn honger zitten. Ik zag vooral de mogelijkheden op vlak van duurzaamheid.’

Yannick: ‘Ik wil betekenisvolle dingen maken, geen prullen alleen maar voor the joy of printing.’

Betekenisvolle dingen en verhalen vind je volop bij UGent campus Kortrijk, waar Francesca en Yannick neerstreken met hun onderzoeksgroep. Ze tonen aan hoe 3D-printing meer en meer toepassingen kent en in ons leven is doorgedrongen, vaak zonder dat we het beseffen. Dat gaat van steunzolen tot kunstheupen, van paardrijhelmen over onderdelen van koffiemachines tot een onderdeel van een drumstel of een scheepsschroef. We zien er ook een van de nieuwste realisaties: een gewelfd plateau uit kunststof waarop je kan gaan liggen en waarvan de connectiestukken zijn ge-3D-print. Het ding blijkt een bijzondere functie te hebben.

Yannick: ‘Dit is de testversie van een toestel dat wordt gebruikt bij de behandeling van borstkanker. Vrouwen moeten er in een soort crawl-positie op gaan liggen, waardoor er beter en directer kan worden bestraald, zonder gezond weefsel te beschadigen. Master- en doctoraatsstudenten van onze afdeling hebben dit ontwikkeld, op voorzet van de medische wereld. We hebben er een twintigtal gemaakt, die nu worden uitgetest in verschillende ziekenhuizen.’

Het toont meteen waarom 3D-printing al volop is doorgebroken in de medische wereld: je kan letterlijk op maat van een patiënt werken tegen een - in verhouding - veel lagere kostprijs. Denk aan prothesen, tandkronen, ook veel hoorapparaten komen nu uit een 3D-printer.

Francesca: ‘In de klassieke industrie moet je eerst een model ontwikkelen, wat zeer veel kost, en daarna moet je genoeg produceren om dat model terug te verdienen. Maar dan heb je alleen maar eindeloos veel identieke exemplaren die voor iedereen moeten dienen. Bij 3D-printen ligt de kost per exemplaar hoger, maar je hebt niet de kost om een model te ontwikkelen.’

‘De auto-industrie is ook snel aan het evolueren richting 3D-printing’, zegt Yannick: ‘We werkten samen met de grote Japanse speler in de autoindustrie Honda voor een project. Als Honda auto’s exporteert naar Europa, zijn er altijd onderdelen die niet conform de Europese markt zijn. Toch moeten die er blijven inzitten tijdens het verschepen, want anders zou de auto niet werken en zou de elektronica in de war raken. Met 3D-printing kunnen we die onderdelen hier precies op tijd voorbereiden.’

Het is een project dat de industrieel design ingenieur op de proef stelt: de eisen qua look and feel liggen in de auto-industrie heel hoog, veel hoger dan voor pakweg een nieuw onderdeel van een wasmachine.

De voorbije jaren verschenen ook meer en meer rapporten die aantoonden hoe belangrijk 3D-printing kan worden in een duurzaam verhaal. En dat kan op verschillende manieren: Repair (bijvoorbeeld ter plaatse een defect onderdeel printen), Reduce (efficiënter en dus ook duurzamer en goedkoper werken) en Rethink (het hele product en bijhorende systeem heruitvinden, vanuit de mogelijkheden van 3D-printen).

Francesca geeft het voorbeeld van elektrische huishoudapparaten. ‘Met de huidige energiecrisis denken mensen al snel: ik ga een nieuwe koffiezet of koelkast kopen, want er is een stukje kapot en de nieuwe modellen verbruiken minder energie. Je moet beseffen: nieuwe apparaten produceren, naar de detailhandel brengen en soms zelfs tot aan jouw deur laten leveren, vergt veel meer energie dan een bestaand apparaat herstellen. En dat kan dankzij 3D-printen snel en duurzaam. Je laat de handelaar weten welk onderdeel je nodig hebt, zodat die het voor je kan 3D-printen. On demand, zonder dat hij zelf een voorraad moet aanleggen of dat ene onderdeel uit een grotere opslagplaats moet laten overbrengen, laat staan het hele apparaat opsturen.’

‘Of je kan het gewoon zelf printen, thuis’, vult Yannick aan. ‘3D-printers voor thuis zijn heel wat beter geworden de laatste jaren, en ook goedkoper. De codes die je nodig hebt, kan je intussen vinden op gespecialiseerde websites. Op termijn kan je die code wellicht op de website van de fabrikant downloaden, tegen een kleine vergoeding. Alleen maar voordelen: de consument is snel geholpen en hoeft niet meteen een nieuw apparaat te kopen, ook niet als dat al lang niet meer te koop is. De producent moet geen voorraad reserveonderdelen aanleggen en stockeren.’

Tien jaar geleden kopte The Economist dat 3D-printen een nieuwe industriële revolutie zou teweegbrengen. Dat bleek toen wat voorbarig, beseft Yannick: ‘In de opwinding van de beginjaren werden er verwachtingen gecreëerd die niet realistisch waren. Dat we àlles 3D zouden kunnen printen, dat er geen limieten waren. En dat terwijl de eerste printers nog kinderziekten vertoonden en de materialen waarmee je kon printen nog niet zo goed waren. Complexe dingen printen, dat ging echt nog niet. Dat alles zorgde ervoor dat de eerste kennismaking van bedrijven met 3D-printen een ontgoocheling werd. Het leek een hype, en voor sommige mensen is het dat nog altijd. Maar de laatste jaren is de kwaliteit enorm verbeterd, zelfs voor kleinere budgetten zijn de machines veel beter en ook goedkoper geworden.’

Sinds vorig jaar gaan de designers van UGent langs bij bedrijven om, op z’n minst, een zaadje te planten.

Yannick: ‘Bedrijven die werk willen maken van duurzaam ondernemen en die willen weten hoe 3D-printen hen daarbij kan helpen, kunnen ons boeken voor een workshop. Soms zijn ze zich totaal niet bewust van de mogelijkheden van 3D-printen - het evolueert ook allemaal zo snel - maar er zijn ook bedrijven die er al meer bezig zijn en niet goed weten waar ze staan. Het is niet de bedoeling dat we voor hen ontwerpen of programmeren, maar we helpen hen bij het verkennen van de mogelijkheden en het uitstippelen van een traject.’

Tekst en beeld: Revista

Met de reeks WONDERING STORIES brengt Designregio Kortrijk unieke verhalen van bedrijven, organisaties of ontwerpers tot leven in haar netwerk, dankzij de unieke inbreng van copywriters en beeldend creatives. Designregio Kortrijk matcht en begeleidt.